ამბობენ ,,თეატრი რეალური ცხოვრებაა, არარეალურ სამყაროშიო", ამიტომ ცხოვრების მრავალფეროვნებას, ყველაზე უკეთ თეატრი ასახავს და შესაბამის ეპოქასაც ქმნის...

ხელოვნება ადამიანის სულის სიღრმეში იხედება და ზოგჯერ გამოსავლის პოვნაშიც გვეხმარება. რადგან სცენა ფანტაზიის, წარმოსახვის და აზრის ხმამაღლა გამოხატვის საუკეთესო საშუალებაა, სწორედ ამიტომ გახდა ლაშა გოგნიაშვილის სპექტაკლები საზოგადოებისთვის ემოციურად აღსაქმელი. რეჟისორის პრიფესიული თვალთახედვა, ხალხის ყოვედღიური პრობლემებისკენაა აქცენტირებული.
დღევანდელ საუბარს სპექტაკლ ,,ბესლანით" ვიწყებთ, რომელიც რამდენიმე თვის წინ, უკრაინის ფესტივალ ,,მანდრივი ვიშაკ"-ზე იყო წარდგენილი და მეორე ადგილი დაიკავა.
- ბატონო ლაშა, რა სახის ფესტივალი იყო, როგორ მოხვდა თქვენი სპექტაკლი იქ და რამდენად კმაყოფილი დაბრუნდით?

- ფესტივალისთვის გაგზავნილი გვქონდა ჩვენი მონაცემები და მოწვევა მოგვივიდა. 38 ჯგუფიდან, მხოლოდ 8 შეირჩა და ამ ჯგუფში ქართველები მოვხვდით. ჩვენს გარდა მონაწილეობას იღებდნენ, ასევე რუსეთიდან და ბელორუსიიდან ჩამოსული ჯგუფები. ყველაზე საინტერესო ამ ფესტივალზე ის იყო, რომ სპექტაკლს ვდგავდით სცენის გარეთ, ადგილს თავად ვირჩევდით. ნებისმიერ ადგილზე შეგვეძლო მოგვეწყო სცენა, მაგალითად ყოფილ სამხედრო ყაზარმაში, ავტოფარეხში, სპორტულ დარბაზში და ა.შ. თეატრისთვის საჭირო და სათანადო კომფორტს, რაც ტექნიკურ საკითხებს ეხებოდა, ხელმძღვანელები გვიქმნიდნენ.
ფესტივალზე გაიცა ,,გრან-პრი". პირველი ადგილი კიევის ჯგუფმა აიღო სპექტაკლით - ,,მეტრო", მეორე ადგილი კი ჩვენ გვერგო. მეტი ჯილდო არ ყოფილა. მამაკაცის და ქალის საუკეთესო როლებიც ამ ორმა სპექტაკლმა გაინაწილა.

რაც შეეხება თვითონ სპექტაკლ ,,ბესლანს", მისი პრემიერა, პირველად 2006 წელს 24 მაისს შედგა. 7 წელია ცოცხლობს და დღემდე დიდ ემოციას იწვევს მაყურებელში. სპექტაკლის იდეა და სცენარიც ჩემია.  2004 წელს, როცა ეს ტრაგედია ეკრანზე ვნახე, მივხვდი, რომ ამაზე აუცილებლად უნდა დამედგა სპექტაკლი. მქონდა მიწერ-მოწერა ინტერნეტით  სკოლის მასწავლებელთან, რომელიც ტრაგედიის დროს იქ, შვილებთან ერთად იმყოფებოდა. შევაგროვეთ ფოტო მასალები, მოგვაწოდა საინტერესო ფაქტები, ამ ყველაფრით შევქმენი ეს სპექტაკლი.
ბავშვები, რომლებთანაც ვმუშაობ და უშუალოდ ასრულებენ იმ განწირული მოსწავლეების როლს, მათი თაობის არიან. ვფიქრობ, ვაკეთებთ იმას რაც მათ სჭირდებათ, რაც მათ სულთან და ცხოვრებასთან ახლოს არის. სკოლის მოსწავლეები, რომლებიც ამ სპექტაკლს უყურებენ, ეცვლებათ დამოკიდებულება თანაკლასელების მიმართ. ასე ვცდილობთ განვკურნოთ ხალხი. შემდეგი სპექტაკლი ,,წითელი ზოლიც", რომლიც 8 დეკემბერს შედგება, მათზეა. ასევე სპექტაკლი ,,ნგრევოლუცია"- მათ ასაკზეა გათვლილი. ეს არის ბავშვთა პლანეტა, სადაც ცივილიზაცია ჩავიტანეთ დიდებმა, სადაც ბავშვებს ბოროტი არაფერი გააჩნიათ, არ იციან რა არის სიკვდილი. ჩვენ კი ვცდილობთ, მოვიყვანოთ ცხოვრების აზრზე, რითიც ვსპობთ მათ ბავშვობას და ბევრ შემთხვევაში მიგვყავს ტერორიზმამდე, ისინი კი ასეთად არ დაბადებულან.

რაც შეეხება ,,წითელ ზოლს", ამ სპექტაკლით პროტესტს გამოვხატავ ავღანეთის მისიასთან დაკავშირებით. ვის ომში ვომობთ? რატომ ვასწავლით ამ ადამიანებს მშვიდობას ავტომატით? ვის ვისგან ვიცავთ? ამ ახალგაზრდების ტყუილად ხოცვას ვიღაცამ აფიშირება უნდა გაუკეთოს. სპექტაკლში არის ასეთი თემა: საბჭოთა კავშირის დროს ხუთი თანაკლასელი მოხვდნენ ავღანეთში. იქიდან ერთ-ერთი აკაკი გოგოლაძე, ბრუნდება ცოცხალი, მათი ისტორია მე მოვიგონე. ის ფიქრობდა, რომ ავღანელები ასე ფიქრობდნენ მათზე: რა გინდათ ჩვენს მიწაზე? ეს ომი ხეირს არ მოგიტანთ. წადით სახლებში, თავი დაანებეთ ჩვენს ოჯახებს, თქვენ აქ ძეგლს არავინ დაგიდგავთ.
- რისი თქმა გინდათ ამ სპექტაკლებით საზოგადოებისთვის?
- უნდა დავფიქრდეთ და თავს არ მოვახვიოთ სხვას ის, რაშიც თავად არ ვართ ბოლომდე გარკვეული. ვცდილობ, თვითშეგნებისკენ წავიდეთ, შვილებს ვასწავლოთ ის, რაც ჩვენზეა მორგებული, ტრადიციული და მენტალური.

- რაც შეეხება ,,თეატრალი სტუდიო"-ს შექმნას, როგორც ვიცი თქვენმა მოსწავლემ უკვე გადაიღო ფილმი ამ სტუდიაში, სადაც თავადაც იღებთ მონაწილეობას.
- დიახ, ჩვენმა მოსწავლემ, 16 წლის გიორგი სუქნიძემ გადაიღო ტრილოგია - ,,საშინელება არტოს ბაღში"- რომელიც საშინელებათა ჟანრისაა. ფილმის მესამე ნაწილზე დამთავრდა მუშაობა, მისი პრემიერა იქნება 25 დეკემბერს, ხოლო მეორე ნაწილი უკვე გამოსულია და დევს ინტერნეტში.

- რამდენად აუცილებელია რეჟისორისთვის  ცხოვრებისეული პრაქტიკა, იმისთვის, რომ საკუთარი ხელწერა ჩამოუყალიბდეს?
- რობერტ სტურუას აქვს ასეთი ნათქვამი: შესაძლებელია კარგი პოეტი იყო 16 წლის ასაკში, კარგად ხატავდე 20 წლის ასაკში, მსახიობი იყო 25 წლის ასაკში, მაგრამ რეჟისორი არანაირად. რეჟისორები ყალიბდებიან 45 წლის მერე. ცხოვრებისეული გამოცდილების გარეშე რეჟისორობა არ არსებობს. მანამდე ის ვერ გააცოცხლებს სპექტაკლს, ან კინოს ისე, როგორც საჭიროა.
თუმცა ცხოვრებისეული გამოცდილება არ ნიშნავს, მხოლოდ საკუთარ თავზე განცდილ ტრაგედიას. ეს მოდის დროთა განმავლობაში, თუ რას აქცევ ყურადღებას და როგორ სპექტაკლებს დგამ.

სტურუა ,,კავკასიურ ცარცის წრეზე" ამბობს, რომ - მას არ დაუდგამს გენიალურობა, უბრალოდ რაღაც დავდგი - ამბობს ის. იგი თავისთავად გამოვიდა გენიალური, ეს იმას ნიშნავს, რომ მან ჩადო ის პრობლემები, რაც აწუხებდა და საკაცობრიო იყო. ჩადო მისი ცხოვრებისეული გამოცდილება და სამყაროს ტკივილი ამით გამოხატა.
არც მე ვფიქრობ, რომ ,,ბესლანის" სახით შედევრი შევქმენი. გული მწყდება, რომ ჩემს ქვეყანაში არავის დაუფასებია ეს სპექტაკლი. გერმანიაში, რომ გამეკეთებინა, დარწმუნებული ვარ დიდ წარმატებას მივაღწევდი, იქ მიხვდებოდნენ ამით რა პრობლემას ვებრძვი. რუსებმა მსოფლიოს ტერაქტის წინააღმდეგ  შეტანილი ღვაწლისთვის, ჰუმანურობის იდეის სცენური გაცოცხლებისთვის დიპლომი გადმოგვცეს. უკრაინაში აღფრთოვანდნენ და მეორე ადგილით დაგვაჯილდოვეს, საქართველოში კი უბრალოდ დაიწერა ამის შესახებ და ტელევიზიითაც კი არ გაშუქებულა. ხალხი თუ არ ნახავს, აღიარება საიდან მოვა. ხშირად მიფიქრია, რომ საბჭოთა კავშირის დროს, როცა ცენზურა არსებობდა თეატრსა და კინემატოგრაფიაში, რეჟისორს უკეთესად შეეძლო სიმართლის თქმა. როცა ცენზურის მარწუხებში გააძვრენ სათქმელს, უკვე გმირი ხარ, ამიტომ ზოგჯერ რეჟიმი აუცილებელია. დღეს რაც გინდა აკეთე, რაც გინდა დადგი, ხალხი თავისუფალია...

- რა მისია აქვს რეჟისორს ხალხის წინაშე?
- ეს ის მისიაა, როცა ვცდილობთ, ჩვენმა სპექტაკლმა ხალხის სულამდე შეაღწიოს, გააკეთილშობილოს, როცა ვიღაც პარტერიდან გასვლის შემდეგ, ვინმეს ბოდიშს მოუხდის, ვიღაც ყვავილებს მიართმევს, ან სანთელს აანთებს, უკვე გავიმარჯვეთ. სპექტაკლმა უნდა გამოგზაუროს, გაგიტაცოს კარგ მოგონებებში და მერე მშვიდობიანად დაგაბრუნოს, განწყობა შეგიცვალოს დადებითისკენ.
- რა არის რეჟისორისთვის მუხტი და სტიმული?
- მუხტია, როცა ვისთანაც თანამშრომლობ, ის გუნდი მოგყვება, ეს არ უნდა იყოს მარტო ჩემი მონდომება. სტიმულია, როცა ფესტივალიდან ჯილდოთი ბრუნდები, შემდეგ სხვა შემართებით აკეთებ საქმეს.

- როგორია დღევანდელი თაობა, უფრო ნიჭიერი თუ შრომისმოყვარე?
- ჭკვიანი თაობა მოდის, ნიჭი ყველაშია, მაგრამ შრომისმოყვარეობა უმთავრესია, ნიჭიერებისგან შრომისმოყვარეობა არ მოდის, პირიქით, შრომისმოყვარეობას მოაქვს ნიჭიერება. თუ არ გაქვს გამოცდილება, არ გაქვს იმპროვიზაციის უნარიც. ნიჭი უბრალოდ გეხმარება სხვანაირად გააკეთო ეტიუდი, ხელს გიწყობს სხვანაირი გმირი გამოძერწო.
- როგორია მოზარდებთან მუშაობა? ხომ არ უჭირთ პიროვნების როლთან გაიგივება?
- ამ ყველაფერს  მათთან ისე გავდივარ, როგორც დიდებთან, სწორი მეთოდით. ჩვენ არ ვთამაშობთ, ჩვენ ვცხოვრობთ სცენაზე. ყველაფერი მიგვყავს მაქსიმალურ რეალობამდე, ,,ბესლანის" დადგმის დროს ვცდილობდი, მათ საკუთარ თავზე განეცადათ იმ ტკივილის, თუნდაც მცირედი. ამიტომ  ბავშვები სხვადასხვა ეტიუდების სახით იქამდე მივიდნენ, რომ მიხვდნენ რა ხდებოდა იქ.  
- უნდა განიცადოს თუ არა რეჟისორმა ცხოვრებისეული ტრაგედია, ან ტკივილი, რომ შექმნას შედევრი?

- ალბათ უნდა განიცადოს, ოღონდ სიხარულთან ერთად. სულიერი ტკივილი ისეთია, არ მთავრდება და უნდა მოვერიოთ. ბევრი არასასიამოვნო ფაქტი მაქვს ნანახი, გამოვიარე ომი, კარგად მახსოვს რა ხდებოდა თბილისის ქუჩებში, აუცილებლად უნდა გამოცადო ნგრევაც და აღმასვლაც. რაც მეტი ურთიერთობა გექნება სამყაროსთან, მით მეტად საინტერესო და ბედნიერი იქნები. ამიტომ ვარ სულ ხალხში. ამ ყველაფერს თუ გაექეცი ვერ გაიგებ რა უჭირს ხალხს.
- რა ხელშეწყობა აქვს დღევანდელ თეატრს ხელისუფლების მხრიდან?
ახალი მთავრობის პირობებეში ბევრი რამ შეიცვალა. ადრე ხშირად მიგვიმართავს კულტურის სამინისტროსთვის, მერიისთვის, მაგრამ ყველაფერს ჩვენი ჯიბიდან გაღებული ფულით ვაკეთებდით, ახლა უკვე დაგვეხმარნენ და დაგვპირდნენ, ე.ი. დავჭირდით და ეს კარგია.
- რას გვეტყვით თქვენი სამომავლო გეგმების შესახებ?
- 25 დეკემბერს, თეატრს აქვს დაბადების დღე. 1995 წლის 25 დეკემბერს გვქონდა პირველი პრემიერა და ეს დღე იქცა ჩვენს იუბილედ. ამ დღეს საინტერესო სანახაობასთან ერთად გვექნება ფილმის პრემიერა.
ასევე მინდა კიბოთი დაავადებული ბავშვების თემა წამოვწიო. იყო ასეთი შემთხვევა, როცა კიბოთი დაავადებული გოგონა გარდაიცვალა და დატოვა წერილი: ,,მე მინდა უკანასკნელი ვიყო...". მინდა ამ გოგონას სახელით ვილაპარაკო: რომ გდომებოდათ ჩემი ათი წლის სიცოცხლეს გადაარჩენდით, მერე ეკლესიაში წახვალთ და ილოცებთ. რა ხდება რეალურად, მინდა ამისათვის ვიბრძოლო...

მიწვეული ვარ პეტერბურგის და საფრანგეთის თეატრალურ ფესტივალებზე, სადაც ალბათ გაზაფხულზე გავემგზავრები. ასევე ვაპირებთ საკუთარი თეატრალური ფესტივალის დაარსებას, კულტურის სამინისტროს დახმარებით, რომელსაც ,,თეატრალური სივრცე" ერქმევა და მოზარდთა თეატრალური დასი მიიღებს მონაწილეობას.
- და ბოლოს, რას უსურვებთ ქართულ თეატრს?
- წინსვლას, რადგან ჩვენ არ ჩავმქრალვართ. ხშირი გასვლა გვჭირდება, დაფასება და ამის შემდეგ ათმაგი ენერგიით გავალთ სცენაზე.