ავტორი

ნათია რევაზიშვილი

2011 წლის 11 ივლისს, შსს-ს შენობის წინ, ქართველი ჟურნალისტების ჯგუფი ფოტოკორესპონდენტების დაკავების ფაქტს აპროტესტებდა - ლოზუნგით: „თავისუფლება სინდისის პატიმრებს“. დაკავებულებს შორის იყო პრეზიდენტის პირადი ფოტოგრაფი ირაკლი გედენიძე, რომელსაც ბრალად სახელმწიფო საიდუმლოების შემცველი ინფორმაციის გაცემა ედებოდა. ჟურნალისტები და აქციის სხვა მონაწილეები დაკავებულების საქმეზე საიდუმლო გრიფის მოხსნას მოითხოვდნენ. მოგვიანებთ ისინი გირაოს ნაცვლად გაათავისუფლეს, თუმცა დღეს  „ჯაშუშობის ბრალდებით“ დაკავებული ფოტორეპორტიორები იმედოვნებენ, რომ მათ საქმეს ახალი ხელისუფლება თავიდან გამოიძიებს და სიმართლეს დაამტკიცებენ.  რა გახდა სინამდვილეში მათი დაჭერის მიზეზი, რამ გააღიზიანა მაშინდელი ხელისუფლება, როგორ მოხვდა პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში პირად ფოტოგრაფად  და რა სიახლეებია მის შემოქმედებაში, ამ კითხვებზე თავად ირაკლი გედენიძე გვესაუბრა.

- ირაკლი, რატომ დაინტერესდი ფოტოგრაფიით, მაშინ როცა ტექნიკურ უნივერსიტეტში სულ სხვა განხრით სწავლობდი?

- ტექნიკურ უნივერსიტეტში მექანიკა-მანქანათმშენებლობის ტექნოლოგიის სპეციალობით ვსწავლობდი, თუმცა პარალელურად „საქინფორმის ფოტოტექნიკაში“ დავიწყე მუშაობა. მათ  სასწავლო კურსები ჰქონდათ გახსნილი, როდესაც ჩემი ნამუშევრები ნახეს პირდაპირ,  შტატგარეშე  თანამშრომლად მიმიღეს . აქედან უკვე აქტიურად დავიწყე მოღვაწეობა ფოტოგრაფიაში. მანამდე 15-16 წლის ასაკში მიტინგები სამოყვარულო დონეზე მქონდა გადაღებული.

- რომელი ფოტო იყო თქვენი, როგორც პირველი პროფესიონალური ნამუშევარი?

- ჩემთვის ყველა ფოტო გამორჩეულია, რომელსაც აღიარება მოჰყვა. იმ დროისთვის აღიარება კი ის იყო, პრესაში თუ დაიბეჭდებოდა ან მინი გამოფენებში მიიღებდა მონაწილეობას. რუსთაველის გამზირზე, გამომცემლობის წინ, წლის საუკეთესო ფოტოების გამოფენა ეწყობოდა. მისი დათვალიერება ნებისმიერ გამვლელს შეეძლო. შენი ნამუშევარი იქ თუ მოხვდებოდა, პროფესიონალი ფოტოგრაფების ნამუშევრებს შორის, ეს უკვე დიდ მიღწევად ითვლებოდა. მეც ზუსტად იმ ფოტოებს გამოვარჩევ, როგორც მაშინდელ პროფესიონალურ  ნამუშევარს.

- რა ხელწერით გამოირჩევა თქვენი ნამუშევრები?

- მე რეპორტიორი ვარ და რაც ხდება ცივი გონებით ვიღებ იმას. როგორ განსჯის ამას მნახველი, საზოგადოება და ისტორია რა შეფასებას მისცემს, ამას მხოლოდ დრო გვიჩვენებს.

- რა არის საჭირო ფოტოგრაფისთვის, რომელიც კადრს მიღმა წამს აფიქსირებს, რათა  პროფესიონალური ნამუშევარი შექმნას?

- ფოტოგრაფიაში ბევრი მიმდინარეობა არსებობს. რეპორტიორისთვის საჭიროა შეაფასო ადგილობრივი განათება, წამებში ააგო კადრი და ყველაზე აუცილებელი რამ, იყო სწორ დროს სწორ ადგილას. განათება და კადრის აგება უფრო  ტექნიკური მხარეა.

- როგორ მოხვდით პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში მის პირად ფოტოგრაფად?

- მაშინ სააგენტო „ინტერპრესნიუსში“ ვმუშაობდი და ყველა ტიპის გადაღებებზე მიწევდა სიარული, მათ შორის სამთავრობო გადაღებებზე. ალბათ მოეწონათ ჩემი ხედვა, გადაღების სტილი და რაღაც პერიოდი მუდმივად ითხოვდნენ ჩემს ყოფნას პრეზიდენტის ღონისძიებებზე. შემდეგ თანამშრომლობა შემომთავაზეს და ასე გადავედი პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში სამუშაოდ მის პირად ფოტოგრაფად.

- ხომ არ გზღუდავდათ თავისუფალი ფოტოს გადაღებაში ის ფაქტი, რომ პრეზიდენტის პირადი ფოტოგრაფი იყავით?

- ყოველთვის ვემორჩილებოდი პროტოკოლს.  ძირითადად ღონისძიებებს ვიღებდი და ეს არ იყო დამოკიდებული პრეზიდენტზე, მთავარი იყო გადამეღო კარგად. საკუთარ თავს არ უნდა აკადრო სხვა კუთხით გადაღება და გამოყენება მათი. ეს მსოფლიოს ნებისმიერ ფოტოგრაფს ეხება.

- დღეს როგორ შეაფასებთ თქვენი დაკავების ფაქტს და რა იყო სინამდვილეში ამის მზეზი?

- ჩემი დაკავების ერთადერთი გამომწვევი მიზეზი ის იყო, რომ რუსთაველზე, 26 მაისის დარბევა გადავიღე. დავაფიქსირე ის ძალადობა, რასაც ხალხის წინააღმდეგ ახორციელებდნენ. ეს ფოტოები  „ვოშინგტონ პოსტმა“ წლის საუკეთესო ფოტოებს შორის შეიყვანა და ამ ფაქტმა გააღიზიანა მაშინდელი ხელისუფლება.

- როგორ მოხდა ეს ფოტოები მათ ხელში?

- მაშინ სააგენტო „როიტერისთვის“ ვიღებდი, როგორც სტრინგერი მათთვის ვმუშაობდი. გადავიღე რეალობა, რაც ხდებოდა და ამიტომ  უპრობლემოდ გაუშვეს. 

- იმ დროს თქვენ პარალელურად პრეზიდენტთან მუშაობდით და ალბათ იცოდით რა მოჰყვებოდა ამ  ფოტოების გასაჯაროვებას...

- როცა რეპორტიორი ხარ და აკეთებ შენს საქმეს, კონცენტრირებული ხარ გადაიღო და ზუსტად ასახო ფაქტები. ეს ისტორიაა და იმ დროს არ ფიქრობ რა მოჰყვება მას...

- კითხვაზე, თუ რატომ გახდა კონფიდენციალური ინფორმაცია ფოტოგრაფებისთვის ხელმისაწვდომი, შოთა უტიაშვილმა უპასუხა, რომ ისინი სახელმწიფო მოხელეები  იყვნენ და ხელი მიუწვდებოდათ ამ მასალებზეო, თქვენ რას იტყოდით ამის შესახებ? 

- არც თანამდებობრივად და არც როგორც პირად ფოტოგრაფს, ხელი არ მიმიწვდებოდა  საიდუმლო ინფორმაციებზე. კონფიდენციალურ მასალად თვლიდნენ იმას, თითქოს სასახლის სახანძრო ევაკუაციის გეგმა გადავიღე და გავუგზავნე ზურა ქურციკიძეს. აი, ეს იყო სახელმწიფოს საიდუმლო დოკუმენტი და კიდევ დამლაგებლების სია. ეს არავის სჭირდებოდა...

- როგორ დაგეხმარათ დღევანდელი ხელისუფლება ამ საქმეში?

- დღევანდელმა მთავრობამ ოთხივე ფოტოგრაფს მოგვიხსნა  ნასამართლეობა და პირობითი სასჯელი. საქმე ძიებაში არ არის, თუმცა გრიფით საიდუმლო დღემდე ადევს. განცხადება გრიფით საიდუმლოს მოხსნის თაობაზე, პროკურატურაში შარშან შევიტანეთ. მართალია არავის სჯერა ჩვენი დანაშაულის, მაგრამ გვინდა , როგორც აქამდე დაიწერა ჩვენზე „ჯაშუშები“, ასევე  დაიწეროს, რომ მართლები ვართ. არ არის გამორიცხული, რომ გამოძიება განახლდეს.

- ვისგან გქონდათ მხარდაჭერა და რა პირობებში გიწევდათ ციხეში სასჯელის მოხდა?

- ჩვენ მხარს მთელი საქართველო გვიჭერდა, საზოგადოების დიდი ნაწილი ჟურნალისტებთან ერთად აქციებს მართავდა ჩვენს მხარდასაჭერად. რაც ყველაზე მთავარია გვქონდა პატრიარქის მხარდაჭერა. რაც შეეხება ციხის პირობებს, რა თქმა უნდა ფსიქოლოგიურად მძიმე პირობებში ვიყავით. როცა მეუღლეც დაკავებულია და ბავშვები ფაქტიურად ქუჩაში არიან, ეს მძიმე გადასატანი იყო ჩემთვის.

- როგორც ვიცი, შარშან,  შემთხვევით შეხვდით პრეზიდენტს ტობავარჩხილზე...

- ტობავარჩხილზე გადაღებებზე  ჯგუფებად ვიყავით წასული. პრეზიდენტი მეორე დღეს შემოგვიერთდა და შემთხვევით ჩვენს გუნდში მოხვდა. წამოსვლისას სამახსოვრო ფოტოს გადაღება მოითხოვა. ფოტოს რომ იღებდნენ  შორიახლოს ვტრიალებდი. უეცრად მომიბრუნდა და მითხრა: ირაკლი, როგორ ხარ, მოდი, რატომ არ დგები ჩვენს ჯგუფთან ერთად სურათის გადასაღებადო. მივედი, ერთმანეთს ხელი ჩამოვართვით, მივესალმეთ, მომიკითხა: როგორ ხარ, მდგომარეობიდან გამოხვედიო? - მდგომარეობიდანაც გამოვედი და ჯანმრთელობაც აღვიდგინე მეთქი - მივუგე.  ამის თქმაზე სახე შეეცვალა. ავიღე ჩვენი სახელმწიფო დროშა და მათთან ერთად სამახსოვრო ფოტო გადავიღე. მერე დაგვემშვიდობა და წავიდა...

- ლონდონში გქონდათ გამოფენა, ძალადობის წინააღმდეგ...

- დიახ, ეს იყო აგვისტოს ომის და 26 მაისის ძირითადი თემა, რომელიც ძალადობის წინააღმდეგ გავმართეთ და დიდი დაინტერესება გამოიწვია იქაური დამთვალიერებლისთვის. იგივე გამოფენა საქართველოშიც ჩამოვიტანეთ, გამოვფინეთ თბილისში და ქუთაისში - პარლამენტის შენობაში.

- თქვენი ნამუშევრები ძირითადად ომის და მიტინგების ფაქტებს ასახავს, ხომ არ აპირებთ სხვა თემაზე მუშაობას?

- აგვისტოს ომში პირველი 3 დღე იქ ვიყავი და ვიღებდი, შემდეგ თბილისში გამომიძახეს, მაღალი რანგის  სტუმრები ჩამოდიოდნენ პრეზიდენტთან და იქ ვიყავი საჭირო, თორემ დავრჩებოდი ცხელ წერტილში და გავაგრძელებდი გადაღებას. რაც შეეხება სხვა თემაზე მუშაობას, დავიწყე საქართველოს შემოვლა თავიდან, რაც გამანთავისუფლეს მას შემდეგ. ბოლო 2 წელია ვიღებ ფოტოებს, სადაც საქართველოს ღირსშესანიშნავი ადგილებია ასახული ვარსკვლავების ფონზე.

- გაქვთ თუ არა შემოთავაზებები უცხოეთიდან და ხომ არ აპირებთ კიდევ ერთ გამოფენას უახლოეს მომავალში?

- გამოფენებისთვის სპონსორია საჭირო, შემოთავაზებებიც არის, 2-3 ქვეყნიდან მაქვს მოწვევა და  და მოლაპარაკებები მიმდინარეობს. წინასწარ არ მინდა ამაზე საუბარი. ამჟამად როიტერში სტრინგერად ვმუშაობ, ასევე თბილისის საკრებულოს შიდა სამსახურში და ვთანამშრომლობ „პალიტრაTV“-სთან. 

- რას შეცვლიდით წარსულში ამის შესაძლებლობა რომ გქონდეთ?

- ჩემი პროფესიიდან გამომდინარე არაფერს ვნანობ, რადგან ვაკეთებდი და ვაკეთებ ჩემს საქმეს. 26 მაისსაც ჩემს საქმეს ვაკეთებდი. ეს იყო რეპორტიორის პირდაპირი მოვალეობა. თუ რამეს დამალავ ან სხვა კუთხით აჩვენებ, მაშინ აღარ ხარ რეპორტიორი. არ უნდა იყო მიკერძოებული, ეს არის მთავარი ჩვენს პროფესიაში. ცივი გონებით უნდა გადაიღო და მერე მას როგორ გაიგებენ და რანაირად ეს უკვე ისტორიის, პოლიტიკოსების და ხალხის შესაფასებელია. ამიტომ  არაფერს შევცვლიდი...მქონდა მძიმე პერიოდი, მაგრამ დღეს როცა ხალხი ქუჩაში გვხვდება, გვაქებს და გმირებსაც კი გვიწოდებენ. ვეუბნები, რომ ეს გმირობისთვის არ გამიკეთებია. მოვიწამლე ალბათ ფოტოგრაფიით...

- ახალ პრეზიდენტთან თუ იმუშავებდით?

- თუ დავჭირდები დიდი სიამოვნებით.